ważne i nieważne ...

Pytanie”jak”, na które odpowiadają nauki szczegółowe, to w sumie pytanie drugorzędne, a odpowiedzi na to pytanie ulegają modyfikacjom w miarę rozwoju naukowej wiedzy, zastosowanych technik badawczych i pojawiania się nowych teorii. Nie są więc te odpowiedzi ani ultymatywne, ani ostatecznie walentne. Może być nawet tak, że nowe paradygmaty naukowe odsłaniają nowe rozwiązania i obalają prawie całkowicie rozwiązania i odpowiedzi dotychczasowe. W sumie więc odpowiedzi na pytania „jak?” ani mnie epistemologicznie nie zadowalają ani nie zaspokajają mojego pragnienia znalezienia odpowiedzi ostatecznych.

Prawdziwie walentne i naprawdę ciekawe jest pytanie „dlaczego?” Ono bowiem szuka ostatecznego wyjaśnienia, ultymatywnego usprawiedliwienia. Pytania „jak?” szukają i znajdują przyczyny bliższe, bezpośrednie, ale dopiero pytanie „dlaczego?” szuka przyczyny ostatecznej. A na to pytanie odpowiadają jedynie religia i filozofia. Nauki szczegółowe nie mają środków, nie mają możliwości udzielenia odpowiedzi na pytanie tak postawione, bo wykracza ono poza ich metodologiczne kompetencje i zdolności.